|
Farkındalığın
en yaygın tanımı dikkatlilik ve şimdiki zamanda olan olayların farkında
olma halidir (Brown ve Ryan, 2003).
Farkındalık (mindfulness) genellikle bir kişinin dikkatini şu anda
meydana gelmekte olanlara yargılamadan ve kabullenici bir şekilde
odaklaması olarak tanımlanır (Kabat-Zinn, 1994; Brown and Ryan, 2003;
Linehan, 1993a).
Nyanaponika Thera (1972) farkındalığı (mindfulness) “birbirini izleyen
anlarda algılarımızın sadece bizde ve iç dünyamızda aslında neler
olduğuna odaklanması ve net bir şekilde farkında olma durumu” olarak
tanımlamaktadır.
Farkındalık (mindfulness) terimi Pali dilindeki sati kelimesinden
türetilmiştir. Sati ‘hatırlamak’ anlamına gelir fakat bu bilinçlilik
modelinde yaygın olarak zihnin var olması olarak kullanılır (Nyanaponika
Thera, 1972).
Farkındalık, acılarımızı azaltan ve yaşamımızı zengin ve anlamlı kılan,
yaşantılarımıza karşı gösterilen belirli bir tutum veya yaşamla ilişki
içinde olmanın bir yoludur. Bunu her an yaşantılarımızın farkında
olmamız ve zihnimizin nasıl gereksiz kaygılar yarattığını anlamamız için
içgörü kazanmamızı sağlayarak gerçekleştirir (Siegel, 2010b).
Germer ve diğ.’ne (2005) göre ise farkındalık yaşamda tamamen canlı ve
uyanık olmak için bir fırsattır ve aynı zamanda şu anda olanlara karşı
daha az pasif olmamızı sağlayan bir beceridir, olumlu, olumsuz, nötr tüm
deneyimlerimizle, acı çekmenin bütün düzeylerini azaltması ve iyi oluş
halimizi arttırması ile ilişkilidir.
Bilinçli olarak farkında olmak bir uyanıştır ve bizler nadiren düşünce
ve fikirlerimizi şu anda olana farkındalıkla yönlendiririz bu da
umursamamadır/dalgınlıktır (mindlessness).
Farkındalık aynı zamanda hatırlamayı da içerir, fakat bu anılarla
yaşamak değildir. Bu dikkatimizi ve farkındalığımızı tüm kalbimizle ve
kabullenici bir şekilde şu andaki deneyimlerimize yönlendirmektir ve bu
da anı tam anlamıyla yaşamaya niyet etmeyi gerektirir.
Farkındalık bize acı veren düşünce ve duyguları düzgün ve dengeli bir
biçimde kabullenme yeteneği veren bağlantısız farkındalıktır.
Bilinçli farkındalığın tersi aşırı özdeşleşmedir ve biz kendimizi
duygusal reaktivite içinde kaybettiğimizde meydana gelir. Acı çekmek
bizim algımızı sınırlar. Farkındalık bize ne zaman acı çektiğimizi, ne
zaman kendimizi eleştirdiğimizi ve ne zaman kendimizi yalıttığımızı
hatırlatır ve çıkış yolunu gösterir (Germer, 2009).
Eğer yaşadıklarımızın sonucunda daha az üzüntü hissedebilirsek
sıkıntılarımız azalır fakat hoşa gitmeyen yaşantılardan daha az
etkilenmek nasıl mümkün olur? Yaşam üzüntülerle doludur.
Sürekli olarak keyif veren durumları arttırmayı ve sıkıntı verenleri
azaltmayı düşünerek yaşamın olası zenginliğini azaltırız. Sevmediğimiz
şeylerden kaçınır ve onları göz ardı ederiz ve sevdiğimiz şeylere
yöneliriz, oysaki yaşamda olumlu, olumsuz veya nötr her şey geçicidir (Siegel,
2010a).
Farkındalık şu anda olanlara karşı daha az tepki göstermemizi sağlayan
bir beceridir. Olumlu, olumsuz, nötr tüm yaşantılarla iç içe olma
yoludur, böylece acılar azalır ve iyi oluşumuz artar. Farkındalık
uyanmak ve şu anda neler olduğunun farkına varmaktır.
Bilinçli olarak farkında olduğumuz zaman dikkatimiz geçmiş ve gelecekle
meşgul değildir, şu anda olanı yargılamaz veya inkar etmeyiz, tamamıyla
şimdiki andayızdır (Germer, 2005).
Yazan: Zümra Özyeşil
Kaynaklar
Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being
present: Mindfulness and its role in psychological well-being.
Journal of Personality and Social Psychology, 84, 822-848.
Germer, C. K. (2009). The mindful path to self-compassion:
Freeing yourself from destructive thoughts and emotions. Hove:
Routledge.
Germer, C. K., Siegel, R., & Fulton, P. (Eds.). (2005).
Mindfulness and psychoNyanaponika Therapy. New York: Guilford
Press.
Nyanaponika Therapy: An acceptance-based, promising new
treatment for couple discord. Journal of Consulting and Clinical
Psychology, 68, 351-355.
Kabat-Zinn, J. (2009). Full catastrophe living: Using
the wisdom of your mind and body to face stress, pain, and illness.
New York: Delacorte.
Kabat-Zinn, J. (1994). Wherever you go there you are.
New York: Hyperion.
Linehan, M. M. (1993a). Cognitive-behavioral treatment
of borderline personality disorder. New York: Guilford.
Linehan, M. M. (1993b). Skills training manual for
treating borderline personality disorder. New York: Guildford.
Nyanaponika Thera N. (1972). The Power of Mindfulness.
San Francisco, CA: Unity Press.
Nyanaponika Thera, N. (1991). The heart of Buddhist
meditation. Boston: Weiser Books.
Roemer, L., & Orsillo, S. M. (2002). Expanding our
conceptualisation of and treatment for generalized anxiety disorder:
Integrating mindfulness/acceptance-based approaches with existing
cognitive-behavioral models. Clinical Psychology: Science and Practice,
9(1), 54−68.
Siegel, J. D. (2010a). The Mindful Nyanaponika
Therapist. New York: W. W. Norton & Company, Inc.
Siegel, R. D. (2010b). The Mindfulness Solution:
Everyday Practices for Everyday Problems. New York: The Guilford
Press.
|
